Laboratuvarın Amacı
Rotor Teknolojileri Laboratuvarı’nın amacı, dönerkanatlı hava araçları ve dönerkanatlı sistem palleri üzerinde yeni nesil yapısal uygulamalar ve akıllı malzeme uygulamaları ile performans arttırımı ve tasarım iyileştirmene yönelik deneysel ve teorik çalışmalar yürütmek olarak açıklanabilir.
Laboratuvarın Kurulma Gerekçesi
Türk Havacılık ve Uzay Sanayi bünyesinde faaliyet gösteren Döner Kanat Teknoloji Merkezi (TUSAŞ-DKTM) ve Savunma Sanayi Müsteşarlığı (SSM) tarafından desteklenen, yürütücülüğünü Dr. Öğrt.Üyesi Özge Özdemir’in yaptığı “Helikopter Pallerindeki İstenmeyen Titreşimlerin Azaltılması ve/veya Verim Artışının Sağlanması için Sayısal ve Deneysel Çalışmalar” başlıklı Ar-Ge Projesi kapsamında akıllı malzemeler ile aktif kontrolü sağlanan pallerde titreşim azaltılması ve/veya performans artışının sağlanması için ilgili araştırmaların yapılması, gerekli deneylerin yürütülmesi ve helikopter rotor sistemlerinin yapısal ve aerodinamik analizleri konusunda yeterli bilgi birikimine sahip araştırmacıların yetiştirilmesi ve ileri teknoloji seviyesine sahip bu konularda gerekli olan insan gücünü oluşturulması amacıyla kurulmuştur. Ancak, Rotor Teknolojileri Laboratuvarı’nın kurulum gerekçeleri, sadece akıllı malzeme ve aktif kontrol ile sınırlı değildir.
Laboratuvarın Görevi
Rotor Teknolojileri Laboratuvarı (RTL), ölçeklendirilmiş helikopter ana/kuyruk rotor palleri üzerinde titreşim azaltılması veya performans artışı sağlanması, yeni nesil pal tasarımları, ana rotor ve kuyruk rotorunda ve bu rotorları destekleyen alt sistemlerde yenilikçi teknolojilerin geliştirilip uygulanması misyonuna sahiptir. Geleneksel rotor sistemleri, akıllı malzeme kullanımı ile aktif kontrollü/şekil değiştiren pallerin yer aldığı yenilikçi rotor sistemleri, farklı geometrik uygulamaların (eksenel derecelendirilmiş malzeme kullanımı, sivrilme oranı verilmesi, pal ekseni boyunca farklı kesitlerin kullanımı, vb.) katıldığı yeni nesil pallere sahip rotor sistemleri, ana/kuyruk rotorları ve bu rotorları destekleyen alt sistemler ve bu alt sistemlerin elektrikli/hibrid sistemlerle desteklenmesi, Rotor Teknolojileri Laboratuvarı’nın çalışma alanları içerisinde yer almaktadır.
Araştırma Uygulama Alanları
Rotor Teknolojileri Laboratuvarı (RTL) bünyesinde yürütülen çalışmalar ve deneyler, dönerkanatlı hava araçları ve dönerkanatlı sistem palleri üzerinde tasarım çalışmalarının yürütülmesi, akıllı malzeme ve kompozit malzeme uygulamaları ve pal performans artışına yönelik çalışmaları içermektedir.
Olanaklar
|
Adı (Markası-Modeli)
|
Kullanım Amacı
|
Satın alma gerekçesi
|
|
Temel Atölye Ekipmanları
|
Basit üretim, montaj/demontaj ve ölçüm işlemleri için kullanılır.
|
Laboratuvarda bulunun makine ve techizatların montajını gerçekleştirmek.
|
|
AC Motor, Motor Sürücü ve Encoder
|
Kontrollü şekilde dönüş hareketi elde etmek için kullanılır.
|
Pal test standının hareket kaynağı olarak kullanılmaktadır.
|
|
RC 700 Helikopter Palleri (6 adet)
|
Pal test standının kalibrasyonunu yapmak amacıyla kullanılır.
|
Laboratuvarda bulunan pal test standının ilk kalibrasyonunu yapmak amacıyla alınmıştır.
|
|
Tork Sensörü, İtki Sensörü ve Amplifikatörler (2 adet)
|
Tork ve itki değeri ölçmek ve bu değeri gözlemlenebilir hale getirmek için kullanılır.
|
Test pallerinin ürettiği itki ve tork değerlerini ölçmek için alınmıştır.
|
|
Güvenli Test Odası
|
Rotor test sistemlerinde test esnasında güvenli test alanı oluşturmak için kullanılır.
|
Laboratuvarda bulunan pal test standını içerisine yerleştirmek ve oluşabilecek tehlikeli durumları önlemek amacıyla ürettirilmiştir.
|
|
Pal Test Standı
|
Rotor pallerinin askı durumundaki performans verilerini deneysel olarak elde etmek amacıyla kullanılmaktadır.
|
Helikopter pallerinin pal durumunda ürettiği itki ve tork verilerini elde etmek amacıyla ürettirilmiştir.
|
|
Slipring (20 kanal gold to gold)
|
Dönme halindeki sistemler üzerinde elektrik iletimi için kullanılır.
|
Test standının dönen ekipmanları ile sabit ekipmanları arasında elektrik iletimi için kullanılmıştır.
|
|
PCI Cart, BNC Kon. Blok ve SHC Kablo
|
Test sistemlerinden veri alıp bu veriyi işlemek için kullanılır.
|
Stantta yer alan tork ve itki sensörlerinden gelen veriyi toplamak ve işlemek için kullanılmıştır.
|
|
APA 200M Piezoelektrik Eyleyici (2 adet) ve Piezoelektrik Sürücü
|
Piezoelektrik Eyleyici yüksek frekansta doğrusal hareket elde etmek için kullanılır. Piezoelektrik Sürücü, Piezoelektrik Eyleyicilerin hareketlerini kontrol etmek için kullanılır.
|
Piezoelektrik Eyleyiciler, paller üzerindeki flaplara dönme hareketi sağlamak için kullanılmıştır. Piezoelektrik Sürücü, pal üzerindeki flap hareketlerini kontrol etmek için kullanılmıştır.
|
|
Kompozit Üretim Ekipmanları
|
Kompozit malzeme üretiminde kullanılır.
|
Karbon fiber pallerin üretimi için kullanılacaktır.
|
|
Prusa i3 MK3S 3D Yazıcı
|
3 boyutlu karmaşık geometrik modellerin üretimi için kullanılır.
|
Test standının ve pallerinin bazı parçalarının üretimi için kullanılacaktır.
|
|
Rigol DS1054Z Dijital Osiloskop ve DG812 Sinyal Jeneratörü
|
Osiloskop gerilim, frekans, akım gibi elektriksel değerler ölçmek için kullanılır. Sinyal Jeneratörü, kare, üçgen, sinüs dalgası şeklinde elektriksel uyarılar üretmek için kullanılır.
|
Osiloskop piezoelektrik malzemeye gönderilecek sinyali ölçmek için kullanılacaktır. Sinyal jeneratörü, testler sırasında piezoelektrik malzemeyi harekete geçirecek sinyali üretmek için kullanılacaktır.
|
|
Bilgisayar Sistemleri
|
Deney uygulamalarının deney öncesinde modellenmesi ve simülasyonu için aynı zamanda deney düzeneğinden veri almak ve işlemek için kullanılır.
|
Laboratuvarda yapılacak deney uygulamalarının modellenmesi ve simülasyonu için kullanılmaktadır. Aynı zamanda deney düzeneğinden alınan verilerin toplanması ve işlenmesi için kullanılmaktadır.
|
|
Döner Enkoder
|
Dönme hareketi yapan bir milin pozisyon değişimini ölçmek için kullanılır.
|
Pallerde yer alan flapların açı değişimlerini ölçmek için kullanılacaktır.
|
Yapılan Deneyler
Yeni nesil helikopter palleri ve dönerkanatlı sistemler üzerinde performans testleri, Piezoelektrik malzemeler ile akıllı kontrol sistemleri tasarımı ve uygulamaları.
Gerçekleşen Projeler
|
Aktif Flap ve Aktif Burulma Kontrollü Helikopter Palleri için Aeroelastik Analiz Kodu Gelistirilmesi, Arastırma Projesı
|
Ar-Ge Projesi
|
TUSAŞ Dönerkanat Teknoloji Merkezi ve Savunma Sanayi Müsteşarlığı
|
2015-2016
|
|
Yenilikçi Teknoloji Yaklaşımları ile Helikopter Pallerindekı İstenmeyen Titreşimlerin Azaltılması/Verim Artışının Sağlanması için Sayısal ve Deneysel Çalışmaların Yürütülmesi
|
Ar-Ge Projesi
|
TUSAŞ ve Savunma Sanayi Müsteşarlığı
|
2017-2019
|
Devam Eden Projeler ve Eğitime Katkı
- BAP Projeleri
- Rotor Teknolojileri Laboratuvarı çalışma alanları kapsamına giren konu başlıklarında yürütülecek Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora tez çalışmalarında tez konusuyla ilgili olarak tasarım, analiz, üretim ve deneysel faaliyetlerde destek verilmesi hedeflenmektedir. Bu vesile ile söz konusu alanlarda bilgi birikimine sahip araştırmacı/mühendis kaynağı yetiştirilmesi planlanmaktadır.
Araştırmacı Bilgileri
Sorumlu Öğretim Üyesi: Dr. Öğr. Üyesi Özge Özdemir
Teknisyen: Murat Tarhan
Lisansüstü Öğrenciler:
Merve Şahin, Doktora Öğrencisi, İTÜ Uçak ve Uzay Mühendisliği Lisansüstü Programı
Hüseyin Ural, Araştırma Görevlisi, Doktora Öğrencisi, İTÜ Uçak ve Uzay Mühendisliği Lisansüstü Programı